टाकळा फुलाची संपूर्ण माहिती | Takala Fulachi Marathi Mahiti
९) टाकळा
१. वैज्ञानिक वर्गीकरण
|
वर्ग (Category) |
तपशील (Details) |
|
राज्य (Kingdom) |
Plantae |
|
विभाग (Division) |
Magnoliophyta |
|
वर्ग (Class) |
Magnoliopsida |
|
गण (Order) |
Fabales |
|
कुल (Family) |
Fabaceae (Legume family) |
|
वंश (Genus) |
Cassia |
|
प्रजाती (Species) |
Cassia tora L. |
|
सामान्य नावे |
Takla, Foetid Cassia, Sickle Senna, Thakara
(Malayalam) |
|
स्थानिक नावे |
टाकळा (Marathi), टकरा (Hindi),
Chakan (Bengali), Thagarai (Tamil) |
टाकळा वनस्पती माहिती | Takala Plant Information in Marathi | टाकळा वनस्पतीचे औषधी गुणधर्म
२. वनस्पतीचे वर्णन
टाकळा ही एक लहान झुडूपवर्गीय
वनस्पती आहे, जी सामान्यतः ५० सेंमी ते १ मीटर उंच वाढते. हिची पाने द्विपर्णी
(compound leaves) असून प्रत्येक पानात ४–६ जोड्या असतात. पाने
हलक्या हिरव्या रंगाची आणि थोडीशी दंतुर कडांची असतात. फुले लहान, पिवळ्या रंगाची आणि दोन-दोनच्या जोडीने फुलतात. त्यांना हलकी सुगंधी वास
असतो. फुलोरा प्रामुख्याने जुलै ते सप्टेंबर या काळात दिसतो. फुलांनंतर लांबट शेंगा
(pods) तयार होतात, ज्यात काळसर तपकिरी
बिया असतात. या बियांना विशिष्ट वास असतो आणि औषधीदृष्ट्या त्या अतिशय
महत्त्वाच्या आहेत.
३. आढळ
टाकळा ही वनस्पती भारतातील जवळजवळ
सर्व राज्यांमध्ये आढळते. ती प्रामुख्याने उष्णकटिबंधीय हवामानात चांगली वाढते. ही
वनस्पती ओसाड, पडीक शेतजमीन, रानटी माळराने,
रस्त्याच्या कडेला, आणि शेतांच्या बांधांवर नैसर्गिकरित्या
उगवते. तिला जास्त पाणी नको, पण ओलसर माती असणे आवश्यक आहे. दक्षिण
आशियातील भारत, नेपाळ, श्रीलंका,
पाकिस्तान तसेच आफ्रिका आणि आग्नेय आशियातील काही देशांमध्येही
टाकळा नैसर्गिकरीत्या वाढतो.
टाकळा वनस्पतीचा उपयोग | Takala Plant Uses in Marathi | टाकळा वनस्पतीचे महत्त्व
४. औषधी उपयोग
टाकळा ही एक अत्यंत प्रसिद्ध औषधी
वनस्पती आहे. आयुर्वेद, सिद्ध, आणि युनानी वैद्यकशास्त्रात
तिचे विशेष स्थान आहे.
मुख्य औषधी गुणधर्म:
· त्वचारोग नाशक: टाकळ्याच्या पानांचा रस फोड, पुरळ, खाज, आणि चर्मरोगांवर लावला जातो.
· अंतर्गत औषध: बियांचा काढा पचन सुधारक आणि जंतनाशक म्हणून
वापरतात.
· डोळ्यांचे विकार: Cassia tora seeds मध्ये Anthraquinone
derivatives असतात, जे डोळ्यांच्या
दृष्टीस उपयुक्त आहेत.
· संधिवात आणि सूज: पानांचा रस आणि बिया सूज, सांधेदुखी,
व संधिवातावर मलम म्हणून वापरतात.
· जुलाब आणि पोटदुखी: टाकळा बिया हलके जुलाब आणतात व
शरीरशुद्धी करतात.
६. सामाजिक व सांस्कृतिक महत्त्व
ग्रामीण महाराष्ट्रात पावसाळ्यात
उगवणाऱ्या रानभाज्यांमध्ये “टाकळ्याची भाजी” महत्त्वाची मानली
जाते. ती फक्त अन्न नाही तर आरोग्यवर्धक औषध समजली जाते. पारंपरिक सणांसमयी –
विशेषतः नागपंचमी, हरतालिका, व श्रावणी
पौर्णिमा – महिलांनी टाकळ्याच्या पानांची भाजी बनवून देवीला
नैवेद्य अर्पण करण्याची प्रथा आहे. ही प्रथा रानभाज्यांमधील आरोग्यदायी सवयी जपते.
टाकळा झाडाची माहिती | Takala Plant Benefits | Takala Flower Information in Marathi
७. पर्यावरणीय महत्त्व
टाकळा ही वनस्पती मातीची सुपीकता
आणि पर्यावरणीय संतुलन राखणारी आहे. ती जलसंधारणात मदत करते आणि मातीतील नायट्रोजन
स्थिरीकरण (Nitrogen Fixation) प्रक्रियेत सहभाग घेते. ही वनस्पती परागकण
वाहकांना आकर्षित करते, त्यामुळे फुलपाखरे, मधमाश्या आणि इतर कीटकांचे अन्नस्रोत म्हणून कार्य करते. तसेच ती पडीक
जमिनीला आच्छादित ठेवते, त्यामुळे मृदाक्षरण (Soil
Erosion) टाळले जाते.
८. आर्थिक महत्त्व
टाकळा ही कमी खर्चात वाढणारी औषधी
वनस्पती असल्याने ग्रामीण उद्योजकतेसाठी उपयुक्त आहे. यापासून मिळणाऱ्या बियांचा
वापर औषधनिर्मिती, सौंदर्यप्रसाधन आणि रंग उद्योगात होतो.
ग्रामीण महिलांनी टाकळा बिया व
पानांपासून तेल, मलम, साबण तयार करण्याचे लघुउद्योग
सुरू केले आहेत. या माध्यमातून स्थानिक अर्थव्यवस्थेला बळ मिळते आणि
रोजगारनिर्मिती होते. Cassia tora gum powder हा निर्यातक्षम
उत्पादन असून तो भारताच्या औषध व सौंदर्यप्रसाधन निर्यातीत मोठा वाटा उचलतो.
टाकळा औषधी वनस्पती माहिती
********
